Historia...
Pierwsze aresztowania
Aresztowania Polaków w Starogardzie Gdańskim i okolicach rozpoczęły się już 2 września 1939, tuż po wybuchu II wojny światowej.
Codziennie do starogardzkiego więzienia trafiało od 30-50 osób. Wkrótce więzienie było do tego stopnia przepełnione, że zorganizowano dodatkowy obóz dla internowanych, zaadoptowano także do tych potrzeb Basztę Gdańską oraz synagogę.
Kto decydował o losie więźniów?
Volskgericht (sąd ludowy) w Starogardzie Gdańskim złożony głównie z volksdeutschów, który decydował o losie uwięzionych.
Egzekucje...
Pierwsze egzekucje miały miejsce już 13 września 1939r.
Byli to młodzi Polacy uwięzieni w czasie łapanki na ulicach Starogardu. Wkrótce rozpoczęły się także egzekucje ludności żydowskiej, pacjentów, księży a także działaczy różnych organizacji.
Ofiarą mordu padli działacze organizacji z terenu Pomorza (powiatów-tczewskiego, starogardzkiego i gniewskiego) np. Polskiego Związku Zachodniego, Ligi Morskiej i Kolonialnej, Kurkowego Bractwa Strzeleckiego, Towarzystwa Powstańców i Wojaków, Związku Strzeleckiego „Strzelec”, Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
A były to stowarzyszenia krzewiące polskość.
Część z uwięzionych kierowano do obozów koncentracyjnych, większość jednak zamordowano w Lesie Szpęgawskim.
Dlaczego Szpęgawsk?
Teren ten w 1939 r. stanowił własność niemieckiego ziemianina von Paleske. Za wyborem terenu przemawiało odludne położenie oraz piaszczysta ziemia, łatwa do kopania.
Szokujące fakty...
Kopanie grobów rozpoczęto już 16 września 1939 r. Wykonywali tę pracę więźniowie pod nadzorem Niemców. Teren ten został otoczony posterunkami policji i Selbstschutzu, a miejscowej ludności zabroniono pod karą śmierci wchodzenia na teren lasu.
Już we wrześniu rozpoczęły się egzekucje pacjentów a także pracowników ze szpitala w Kocborowie. Wiezieni samochodem na miejsce zbrodni, otrzymywali oni zastrzyk z morfiny, po czym, na miejscu w lesie, byli uśmiercani strzałem w tył głowy i wrzucani do dołów.
W Lesie Szpegawskim zginęło wielu księży (również narodowości niemieckiej), wśród nich pracownicy kurii biskupiej w Pelplinie i profesorowie tamtejszego Seminarium Duchownego oraz pelplińskiego Collegium Marianum.
Niektórzy żegnali się z życiem słowami „Jeszcze Polska nie zginęła..”
Oprawcy strzelali do klęczących lub leżących ludzi od tyłu tak, aby zabici upadali twarzą do grobu. Rannych dobijano uderzeniami kolb karabinowych lub grzebano w grobie bez dobijania.
